تأثیر معماری ایران بر بناهای آرامگاهی در عصر سلجوقیان رم

ایران در طول تاریخ اسلام  و به‌خصوص عصر سلجوقی همواره یکی از مراکز اصلی هنر اسلامی بوده است. از سوی دیگر عثمانی‌ها در زمینه معماری با الهام از هنر ایران و بیزانس، گام‌های بزرگی برداشته‌اند. به‌دلیل همجواری ایران و عثمانی و نیز تبادلات فرهنگی و وجوه مشترک حکومتی، هنر و معماری این دو سرزمین از یکدیگر ایده گرفته و تشابهاتی دارند. هدف مقاله بررسی تطبیقی شاخصه‌ها و عناصر معماری بناهای یادمانی و آرامگاهی ساخته شده در عصر سلجوقیان رم که الهام گرفته شده از بناهای آرامگاهی و مساجد ایرانی می‌باشند، بوده است. چارچوب نظری پژوهش، بر این دیدگاه استوار است که فضاهای معماری در گذشته از پدیده‌های فرهنگی تأثیر می‌پذیرفتند و همچنین تبادل فرهنگی بر شکل‌گیری آن‌ها نقش داشته است. روش تحقیق این پژوهش، روش تحقیق تاریخی- تفسیری می‌باشد و به بررسی، مطالعه و مقایسه ترکیب حجمی بنا، نوع تزیینات و نقوش کاشی‌کاری بناهای آرامگاهی سلجوقی رم و بناهای ایرانی عصر سلجوقی می‌پردازد تا بیانگر تأثیر فرهنگ و تبادل فرهنگی در معماری شود. یافته‌های این پژوهش بر این نکات تأکید دارند که هنر و معماری سلاجقه روم قبل از حضور ایرانیان متأثر از هنر دمشق بوده است؛ اما با آمدن هنرمندان ایرانی و بخش‌هایی از معماری با نقوش و تزیینات ایرانی ساخته می‌شد. تعامل میان ایرانیان و حاکمان سلجوقی روم و شرایط مناسب فراهم شده توسط آنان باعث شد ایرانیان به همراه خود فرهنگ، آداب و رسوم و نشانه‌های بارزی از علم و هنر و دانش رایج در ایران عصر سلجوقی را رواج دادند.